Şar – Comana

Efes kadar görkemli, Side kadar eski ve Kommagene kadar gizemli antik bir kentten bahsetmek istiyoruz, bu kez sizlere. Dünya tarihinde belki Akropolis kadar önemli ama, hiç kimse tarafından bilinmeme şanssızlığına uğramış Şar Comana’dan bahsedeceğiz.. Belki daha önceden adını duymadığınız Şar Comana’nın tarihin tozlu sayfalarını şöyle bir karıştırınca, önemine hemen hak vereceğinizi tahmin ediyoruz.

İlk Yazılı Barış Anlaşması

Dünyanın ilk yazılı antlaşması olan Kadeş Antlaşması’nın yapıldığı 4 bin yıl geriye götüreceğiz sizleri. O yıllar, dünyanın en güçlü devletleri Hitit İmparatorluğu ile Mısırlılar savaş halindelerdi. Her iki taraf da bu savaştan çok zarar görmüş ve savaşın devam etmesi iki tarafı da zor durumda bırakıyordu. Sonunda Hitit İmparatoru 3. Hattuşil’in karısı Puduhepa özel bir gayretle iki ülkeyi barıştırdı. Ve Hitit ile Mısır arasında tarihin ilk yazılı anlaşması imzalandı. İşte, tarihte belgeli ilk barışın mimarı Puduhepa’nın (Adana ili sınırları içinde doğmuştur) bu kente geldiği hatta bu kentte yaşadığı tahmin ediliyor. O dönemde Comana, Federatif Hitit İmparatorluğu’na bağlı Kiznuwatna Krallığı’nın önemli bir merkeziydi.

O Zamanın Vatikan’ı

Kiznuwatna, hiç askeri olmayan ve rahiplerin yönettiği bir krallıktı. Askeri yoktu ama mistik güçleri nedeniyle tüm krallıklar Kiznuwatna’ya yakın olabilmek için, rahiplerin kızlarıyla evlenmeye özen gösterirlerdi. Hitit birliğini kurmak için büyük gayret gösteren Hattuşili de, bu yüzden Kiznuwatna’yı yöneten rahiplerden birinin kızı Puduhepa ile evlendi. Ve bu evlilik barışın dünyada ilk kez belgelenmesiyle tarihe geçti. Tabiî ki Puduhepa ile birlikte Şar - Comana da önem kazandı... Comana’nın Hitit döneminde başlayan önemi, bin yıllar boyunca sürdü. Son 3-4 yüzyıl öncesine kadar, Şar - Comana dünyanın önemli kentlerinden biri olarak varlığını sürdürdü. Hitit’ten sonra Roma’ya ev sahipliği yaptı, dünyayı titreten bu imparatorluğun başkentine konsüller gönderdi. Bu konsüller Comana’da kendi adlarına tapınaklar, anıt mezarlar yaptırdılar. Sonradan Bizans’ı kucakladı. Böylece bölgede yeni bir uygarlık yeşerdi. Amfi tiyatrolar, kiliseler, su kemerleri, havuzlar inşa edildi.

Büyükşehir Şar

Bölgeye daha sonra önce Selçuklular sonra da Osmanlılar geldi. İslamî motiflerin süslediği bu yeni medeniyetin değiştirdiği Comana daha da büyüdü. Artık Comana’nın ismi “Büyükşehir” anlamında, “Şar” olmuştu. Gün geldi. Şar - Comana unutuldu ve yalnızlığa terk edildi. Geriye 4 bin yıllık kültürün mirası sırtında taşıyan bir avuç köylü kaldı. Bir de Hititler’in ihtişamını gösteren kaya mezarları. .

Eşsiz Roma Tapınağı’nın görkemli kapısı Alakapı... Romalı konsüle anıt mezar olmuş Kırıkkilise...

Bizans Kilisesi... Amfi tiyatro... Daha bitmedi... Her evin duvarında yapı malzemesi olarak kullanılan heykeller, sütun başları... Şimdiki evlerin üzerine kurulduğu saraylar. Bu gün bile kullanılan su kanalları ve havuzlar... Ortasından yüksek debili bir çayın geçtiği bu güzel yörenin, tarihî değerini bilenlerin sayısı maalesef çok az.. Dünya tarihine altın harflerle yazılmış bir değeri tanıyanlardan biri olmanın hazzını kendinize yaşatırsanız, en az Efes kadar görkemli, Side’den daha eski ve Kommagene’den daha gizemli Şar -Comana’dan çok zevk alacaksınız.

Nasıl Gidilir? Nerede Kalınır? Ne Yenir?

Adana’nın Tufanbeyli ilçesine 15 km, Adana’ya 150 km uzaklıkta olan Şar’a, kış aylarında gitmenizi önermiyorum Tufanbeyli’de kalınabilecek tek otel Kardeşler Oteli’dir. Otelin sahibi Özkan ailesi sizlere yörede rehberlik de yapar. Şar kebabı yöreye özgü bir yiyecektir. Döner kebabın, kömür ateşinde yatay olarak pişirilip, şişe takılarak sunulmuş biçimidir.

Gitmişken...

Puduhepa’nın Yazıtı Tufanbeyli’ye 15 kilometre mesafede (Kayseri yolu üzerinde) Hanyeri Köyü’nde bulunan kaya yazıtı Kraliçe Puduhepa’ya aittir. Yazıt kraliçenin bölgede yaşadığının kanıtıdır.

*Destinasyon Programı ve Fotoğraflar, S. Haluk Uygur’un “52 Hafta Adana ve Çevresi” kitabından alınmıştır.